ไม่ต้องสงสัยเลยว่า หัวใจของมนุษย์ทุกคนมีสองมิติ คือมิติทางกายภาพและมิติทางจิตวิญญาณ และทำนองเดียวกับที่มิติทางกายภาพของมันนั้น จะประสบกับโรคภัยต่างๆ มากมาย และจะทำให้อวัยวะส่วนอื่นๆ ของร่างกายเกิดความบกพร่องและการเคลื่อนไหวต่างๆ ของร่างกายก็จะเกิดความผิดปกติ มิติทางจิตวิญญาณของมันก็เช่นเดียวกัน หากเผชิญกับความป่วยไข้ต่างๆ จะทำให้จิตวิญญาณของมนุษย์แปดเปื้อน มัวหมองและไม่เป็นที่พึงปรารถนา ทำลายความสงบมั่นและความบริสุทธิ์ของหัวใจ อันเป็นที่พำนักของสิ่งดีงามต่างๆ ของพระเจ้า

               มีปัจจัยหลายประการที่ถูกกล่าวถึงในริวายะฮ์ (คำรายงาน) และโองการต่างๆ ของคัมภีร์อัลกุรอานว่าเป็นสาเหตุที่มาของความป่วยไข้ของหัวใจในมิติด้านจิตวิญญาณ ซึ่งจะขอกล่าวถึงประเด็นหลักของมัน ดังต่อไปนี้ :

การทำบาป

               ในมุมมองโดยทั่วไป บาป ไม่ว่าจะในรูปแบบใดก็ตามจะเป็นสาเหตุของความป่วยไข้ของหัวใจ ดังที่ท่านศาสดา (ซ็อลฯ) ได้กล่าวว่า :

إِذَا أَذْنَبَ الْعَبْدُ نُكِتَ فِي قَلْبِهِ نُكْتَةٌ سَوْدَاءُ ، فَإِنْ تَابَ صُقِلَ مِنْهَا ، فَإِنْ عَادَ زَادَتْ حَتَّى تَعْظُمَ فِي قَلْبِهِ

"เมื่อใดก็ตามที่บ่าวทำบาป จุดสีดำจะปรากฏขึ้นในหัวใจของเขา หากเขาตัวกลับกลับใจ (เตาบะฮ์) มันก็จะได้รับการขัดเงา แต่ถ้าหากเขากลับมาทำอีก จุดสีดำนั้นก็จะเพิ่มมากขึ้น จนกระทั่งมันจะปกคลุมหัวใจของเขา" (1)

               แน่นอนว่า บาปต่างๆ เช่น การยุยงปลุกปั่น ความหลงโลก การสะสมทรัพย์สมบัติ การพูดมาก การฟังสิ่งไร้สาระ การมองดูคนชั่ว และการทะเลาะวิวาท ฯลฯ ล้วนเป็นบาปที่หะดีษ(คำรายงาน) ระบุว่ามีผลโดยตรงในการทำให้หัวใจป่วยไข้

การละทิ้งหน้าที่บังคับทางศาสนา (วาญิบาต)

               การละทิ้งหน้าที่บังคับทางศาสนา (วาญิบาต) ถือเป็นบาปอย่างหนึ่ง และหน้าที่บังคับ (วาญิบ) ยิ่งสำคัญมากเท่าไรก็ยิ่งมีผลกระทบต่อการทำให้จิตวิญญาณของคนเราป่วยไข้มากขึ้นเท่านั้น ดังที่ท่านศาสดา (ซ็อลฯ) กล่าวว่า :

تَركُ العِبادَةِ يُقسي القَلبَ، تَركُ الذِّكرِ يُميتُ النَّفسَ

"การละทิ้งอิบาดะฮ์ (การเคารพภักดีพระเจ้า) จะทำให้หัวใจแข็งกระด้าง และการละทิ้งการรำลึกถึงพระผู้เป็นเจ้าจะทำให้จิตใจตายด้าน (2)

ความรักและความลุ่มหลงในสิ่งอื่นที่ไม่ใช่พระเจ้า

                ความรักและความลุ่มหลงในสิ่งอื่นที่ไม่ใช่พระเจ้านั้น จะทำให้หัวใจเกิดความเบี่ยงเบนและมันจะยับยั้งดวงตา (ตาใจ) และหูด้านในจากการเข้าใจสัจธรรมและความจริงต่างๆ ดังที่ท่านอมีรุ้ลมุอ์มินีนอะลี บินอบีฏอลิบ(อ.) กล่าวในเรื่องนี้ว่า :

مَنْ عَشِقَ شَیْئاً أَعْشَی بَصَرَهُ وَ أَمْرَضَ قَلْبَهُ فَهُوَ یَنْظُرُ بِعَیْنٍ غَیْرِ صَحِیحَهٍ وَ یَسْمَعُ بِأُذُنٍ غَیْرِ سَمِیعَهٍ

"ผู้ใดก็ตามที่หลงใหลในสิ่งใด มันจะทำให้ตาของเขาฝ้าฟางและทำให้หัวใจของเขาป่วยไข้ โดยที่เขาจะมองด้วยตาที่บกพร่องและฟังด้วยหูที่ไม่ได้ยิน" (3)

สิ่งที่จะช่วยในการเยียวยารักษาหัวใจ

               ทำนองเดียวกับที่โองการอัลกุรอานและริวายะฮ์ (คำรายงาน) ต่างๆ ได้อธิบายเกี่ยวกับโรคและความป่วยไข้ของหัวใจไว้ เช่นเดียวกันนั้น ก็ได้เสนอแนวทางในการเยียวยารักษาความป่วยไข้เหล่านี้ไว้ด้วย ส่วนหนึ่งในวิธีการเยียวยารักษาความป่วยไข้ของหัวใจมีดังนี้ คือ :

1- การอ่านคัมภีร์อัลกุรอาน

               คัมภีร์อัลกุรอานเองถือว่า การให้ความสำคัญและการอ่านคัมภีร์อัลกุรอานนั้น คือการเยียวยารักษาความป่วยไข้ของหัวใจและกล่าวกับมนุษย์ว่า :

يَـٰٓأَيُّهَا ٱلنَّاسُ قَدْ جَآءَتْكُم مَّوْعِظَةٌۭ مِّن رَّبِّكُمْ وَشِفَآءٌۭ لِّمَا فِى ٱلصُّدُورِ وَهُدًۭى وَرَحْمَةٌۭ لِّلْمُؤْمِنِينَ

"โอ้มนุษย์เอ๋ย แท้จริงข้อตักเตือน (อัลกุรอาน) จากองค์พระผู้อภิบาลของพวกเจ้าได้มายังพวกเจ้าแล้ว และ (มัน) เป็นการบำบัดสิ่งที่มีอยู่ในทรวงอก และเป็นทางนำ และเป็นความเมตตาแก่บรรดาผู้ศรัทธา" (4)

2- การรำลึกถึงพระเจ้า

               ท่านอิมามบากิร (อ.) กล่าวในเรื่องนี้ว่า :

تَعَرَّض لِرِقَّهِ القَلبِ بِکَثرَهِ الذِّکرِ فِی الخَلَواتِ

"จงทำให้หัวใจมีความเมตตาและความอ่อนโยนด้วยการรำลึก (ถึงพระเจ้า) อย่างมากมาย ในช่วงเวลาที่อยู่ตามลำพัง" (5)

3- การระลึกถึงความตาย

              ไม่ต้องสงสัยเลยว่า ประเด็นที่สำคัญที่สุดประการหนึ่งที่สามารถขจัดสนิมออกจากหัวใจได้คือการรำลึกถึงความตายให้มาก ดังที่ท่านศาสดา (ซ็อลฯ) ได้กล่าวไว้ในเรื่องนี้ว่า :

إِنَّ هَذِهِ الْقُلُوبَ تَصْدَأُ كَمَا يَصْدَأُ الْحَدِيدُ إِذَا أَصَابَهُ الْمَاءُ . قِيلَ يَا رَسُولَ اللَّهِ وَمَا جِلَاؤُهَا؟ قَالَ: كَثْرَةُ ذِكْرِ الْمَوْتِ وَتِلَاوَةِ الْقُرْآنِ

"แท้จริงหัวใจเหล่านี้ก็จะขึ้นสนิมเหมือนดั่งเหล็กเมื่อน้ำได้สัมผัสมัน" พวกเขาถามว่า : "โอ้ท่านศาสนทูตของอัลลอฮ์ แล้วอะไรคือการขัดเกลามัน?" ท่านกล่าวว่า : "การระลึกถึงความตายให้มาก และการอ่านคัมภีร์อัลกุรอานให้มาก" (6)

เชิงอรรถ :

1.กันซุลอุมมาล, ฮะดีษที่ 10287

2.ตันบีฮุลคอวาฏิร, หน้า 360

3.นะฮ์ญุลบะลาเฆาะฮ์ ,คุตบะฮ์ที่ 108

4.ซูเราะฮ์ยูนุส / อายะฮ์ที่ 57

5.บิฮารุลอันวาร, เล่ม 78, หน้า 164

6.กันซุลอุมมาล, ฮะดีษที่ 42130

ที่มา : ส่วนหนึ่งจากคุฏบะฮ์นมาซวันศุกร์ มัสยิดซอฮิบุซซะมาน (อ.)

เรียงเรียงโดย : เชคมุฮัมมัดนาอีม ประดับญาติ